Deze keer geen blog van mezelf, maar een artikel dat Annet van Aarsen en Binnert Glastra maakten voor het Leidsch Dagblad. Daarvoor werden, op een ijskoude zaterdagochtend, drie specialisten geïnterviewd, ex-stadsbouwmeester Donald Lambert, archeoloog Tom Hazenberg, en ikzelf, als retailspecialist. Het is een fraai ogend, paginagroot artikel geworden.
Een artikel ook dat voor veel van onze historische stadscentra geschreven zou kunnen zijn:

De Breestraat in Leiden krijgt eindelijk de door winkeliers zo vurig gewenste opknapbeurt. Het kan een paar jaar duren –het is nog niet zeker of alles onmiddellijk kan- maar ze zijn blij met de toekomst die de gemeente ze voorspiegelt. Die omvat bankjes, bomen, klinkers in plaats van asfalt, veel minder bussen en een maximum snelheid van 15 kilometer per uur. We legden het plan voor aan drie deskundigen: voormalig stadsbouwmeester Donald Lambert, detailhandelsspecialist Reinder Koornstra en archeoloog Tom Hazenberg.
“Je kunt er van alles bij bedenken, behalve dat dit hier dé straat van Leiden is.” Boem, die staat. Vanaf het Kort Rapenburg de Breestraat in kijkend, is er voor Reinder Koornstra ook weinig reden iets anders te zeggen. Het is er chaotisch, onoverzichtelijk en luidruchtig. Voor de detailhandel specialist niet bepaald de ideale entree tot een succesvol winkelgebied in een prachtige historische binnenstad.
En dat kan het wel degelijk zijn, vinden hij en de twee andere deskundigen. Ze zien zelfs veel mogelijkheden en geloven best in de voorgenomen opknapbeurt, vinden ook dat de gemeente op de goede weg is. Maar ze hameren erop dat het niet op zichzelf moet staan, niet meer dan een beginnetje. Rust, voortdurende inzet van ondernemers en samenhang met de rest van de stad, dáár gaat het om.
“Een groot probleem is –en op de tekeningetjes hebben ze die natuurlijk weggelaten- die bebórding. Het is ervan vergeven. Dat maakt zo’n straat helemaal kapot en ordinair”, zegt Donald Lambert. “Ook reclameborden. Die moeten niet uit de gevel steken. Winkeliers noemen zoiets natuurlijk broodroof, maar een mooie straat maak je samen.”
Als dat lukt, dan wordt de Breestraat niet alleen rustiger en dus aangenamer om te zien, maar lonkt zelfs de ambiance van weleer, denkt Lambert. “Kijk, de parallellen van de Rijn zijn van oudsher de dragers van Leiden. De Breestraat was de voorname, chiquere kant. Dat is nu lastiger dan vroeger, want er zit een soort tegenstrijdigheid in met het moderne winkelgebruik. Winkeliers willen eerder een soort kris-kras van winkelend publiek. Het is nu ook een beetje een ratjetoe. Nu wordt er een hoop rust in de straat gebracht. Dat is natuurlijk nog maar de helft van de operatie, maar ik denk wel dat het effect groot genoeg zal zijn om ervoor te zorgen dat de Breestraat inderdaad weer chiquer wordt. Al kost dat een jaar of vijf, zes, daar reageert de markt dan wel weer op.”

Diezelfde markt –de winkeliers- moet daarna echter niet achteroverleunen, maar zich volledig inzetten er een succes van te maken, zegt Koornstra. “Wat je vaak ziet, en nu lijkt de gemeente daar weer in te stinken, is dat ze winkeliers alleen maar gaan vragen wat ze willen en dat dan gaan regelen. Maar als winkeliers willen dat mensen langer in de Breestraat vertoeven, dan moeten ze dat zélf doen. Alleen een opknapbeurt ziet er wel mooi uit, maar dat wordt helemaal niks.”
“Winkeliers moeten gaan meedoen. Er wordt van alles en nog wat georganiseerd in Leiden, maar je ziet dat de winkeliers het gewoon niet dragen. Daar moeten ze meer mee doen. De beleving die de mensen hebben van de stad moet doorgaan in de winkels. In álle winkels. Ik bedoel, hoeveel winkeliers hebben in 2011 nou echt iets gedaan met het Glazen Huis? Dat moet je een retailer dus vertellen, hoe hij met dat soort activiteiten geld kan verdienen in zijn zaak. Want dat is het enige wat hem interesseert.”
“Probleem is, dat winkeliers klanten vaak alleen maar zien als mensen die iets kopen. Maar een klant die niet in de stad loopt, komt ook je winkel niet in. En in stadhuizen doen ze vaak alsof winkelen hetzelfde is als boodschappen doen. Dat is niet zo. Je komt om een leuke middag te hebben en dat red je niet met alleen winkels. Je moet er voor zorgen dat mensen, ook als ze geen geld hebben om iets te kopen, toch een doel hebben om naar de binnenstad te gaan.”

Samenhang
“Een mooie straat waar je niks mee doet, is ook niks. Je kunt ook heel veel lol hebben in een lelijke straat”, stelt ook Hazenberg. Een opknapbeurt is een mooi begin, maar een succes wordt het volgens de drie deskundigen pas als er samenhang is in het hele Leidse winkelgebied. “De stad hangt vol met de posters van lieve, vriendelijke mensen die allemaal heel gave, leuke dingen doen. En je ziet ook altijd wel twee of drie groepjes met gidsen van Het Gilde lopen”, zegt Hazenberg. “Het hoeft helemaal niet zoveel te kosten, denk ik, maar stimuleer al die initiatiefjes, breng ze met elkaar in contact, zorg dat de winkeliersverenigingen meedoen. Dan kun je een eenheid vormen en dat is veel belangrijker dan nieuwe steentjes neerleggen.” De gemeente zou bovendien meer kunnen en moeten doen met ‘het verhaal’ van de stad, vindt Hazenberg. Samenhang daarin ziet hij nu alleen in de beleidsnota’s en visies van de gemeente. “Ik bedoel, je staat hier gewoon op de oude Romeinse rijksgrens. Elke dag weer, maar je weet het nooit. Waarom dat niet gewoon hier op de Breestraat vertellen?”
Een derde vorm van samenhang die beter kan, is het stratenpatroon. Verbindende steegjes verdienen volgens Hazenberg veel meer aandacht. “Die zijn zo fijn om in rond te lopen en te rommelen. Als je daar niks mee doet, dan ben je niets aan het doen. Er moet zinnige samenhang zijn. Zorg voor leuke rondjes. Het moet lekker zijn hier rond te lopen. En je moet mensen in Leiden ook lokken naar alles wat er achter die winkelstraten ligt. Juist in dat gebied maakt de historie het slenteren en winkelen zo aantrekkelijk. Ik denk dat dát eigenlijk nog belangrijker is.”

Nu nog actief gebruikmaken van de mogelijkheden van het internet, voor winkels, winkelstraat én stadscentrum, en dan zal ook Leiden wel weer opkrabbelen. Of blijven we denken dat onze winkelcentra afsterven en iedereen alleen nog maar koopt door een paar knopjes in te drukken?