Bruna
Deze week meldde Bruna trots dat zij, en zij alleen, in staat zijn een boektitel te maken en te breken. De woordvoerder zal wel teveel champagne gedronken te hebben om zich te realiseren hóe arrogant zoiets klinkt. Want ooit zei een Bruna franchiser tegen me dat in het relatief kleine stadscentrum letterlijk zijn HELE aanbod in minstens vijf winkels te koop was. Kortom, als meneer Bruna vindt dat bepaalde boeken NIET moeten worden gelezen, gewoon omdat Bruna daar te weinig aan verdient, dan kunnen consumenten dus overal elders terecht.

Het zijn Retailers die E-tailers doen groeien
Maar de praktijk van deze arrogantie is nóg ernstiger. Als uitgevers tot de conclusie komen dat zij hun boektitels niet langer winstgevend via fysieke winkels kunnen afzetten, zullen ze gedwongen worden hun schroom ten aanzien van E-books en E-tijdschriften te overwinnen. Een gedachtegang die in het smartphone- en tabletgekke Nederland niet onlogisch is. Als die uitgevers zich tegelijkertijd realiseren dat ze op deze manier veel en veel goedkoper kunnen werken, zouden ze zich bij het maken van papieren boeken steeds meer kunnen concentreren op die uitgaven die een duidelijke meerwaarde hebben bij het publiek. En als Nederland zich massaal op E-books en E-tijdschriften gaat storten, waar blijft Bruna dan? De keten jaagt toch zijn eigen klanten én zijn eigen leveranciers het internet op?
Eenzelfde éénzijdige gedachtegang speelt ook met betrekking tot de ontwikkeling van winkelcentra. Natuurlijk weten we al jaren dat de belangstelling van de consument voor de centra van middelgrote steden terugloopt. Ik heb, op deze site, al vaker aangereikt wat daarvan de oorzaak is, en hoe je dat kunt veranderen. Maar blijkbaar is het veel gemakkelijker om de ‘schuld’ van die situatie maar aan het internet te geven. Dit ondanks het feit dat die trend al is ingezet toen dat internet nog helemaal niets voorstelde.

Stadscentra zijn vooral Dorpscentra
Nee, die ‘Stadscentra’ zijn, uitzonderingen daargelaten, in de praktijk gewoon lukraak vergrote dorpscentra waar zoveel ‘convenience’ goederen te koop zijn dat de sfeer voor recreatief winkelen gewoon ontbreekt. Geen sfeer, geen beleving, en dus geen ‘winkelende’ klanten. Die verdwijnen wel naar échte winkelcentra, in de grote steden. Hoewel dat laatste natuurlijk een statistisch bewezen feit is, wil men maar niet aan wennen aan het idee dat er iets fundamenteel verkeerd zit met de functie van die kleinere stadscentra in hun verzorgingsgebied. Dat zijn gewoon niet de A1 locaties waarvan velen jarenlang droomden. Een verlaging van de huurprijs is dan wel logisch, maar zal niet veel helpen.
Het feit veel dorpen de laatste jaren juist wel hebben geïnvesteerd in hún dorpscentrum, maakt de situatie voor de stadscentra alleen maar slechter. Immers, waarom zouden die dorpelingen nog gaan winkelen in een middelgrote stad? Daar vinden ze toch niets wat ze ‘thuis’ niet hebben, alleen meer van het hetzelfde. Als consumenten wat anders willen moeten ze óf naar een écht grote stad, óf naar een grootschalig winkelcentrum, óf misschien naar de gewenste Megamall in Geldermalsen? Dáár komt gegarandeerd niet méér van hetzelfde! Zoals dat in het buitenland (Centr’O bij Oberhausen, Wijnechem bij Antwerpen) immers ook al het geval is!

Actieve Inertie in plaats van Innovatie
Maar daarnaast groeit de E-tailer. Niet vanwege het geweldige aanbod, of de fantastische service, en zelfs niet om de lage prijzen. Maar gewoon omdat de gevestigde retailsector, geruggesteund door conservatieve organisaties en onwetende politici, zich ABSOLUUT niet wenst aan te passen. Daarom is er nog nauwelijks sprake van de ‘Nieuwe Retailer’ waarover het op deze site gaat. Nog altijd wordt de eigen webshop gezien als een verdediging tegenover de ‘pure players’ die dat spelletje natuurlijk veel beter beheersen. Nog altijd staat de fysieke winkel centraal, en wordt er van alles en nog wat bijgehaald om die verouderde manier van denken overeind te houden.
Op het niveau van winkelcentra is het al niet anders. Niemand is bereid om wat op te geven, teneinde uiteindelijk meer over te houden. Het resultaat moet anders, maar zonder verandering! Men bijt zich hardnekkig vast in de oude ‘manieren’ en de oude opvattingen en verstookt daarmee een groeiende hoeveel geld en intellect. Het proces dat ik al eerder schetste als het Actieve Inertie principe van auteur Donald Sull. Helemaal daarmee in lijn is de verhoogde inspanningen op het terrein van activiteiten en publiciteit. Dat lijkt, op korte termijn tenminste, meer klanten aan te trekken, maar verandert natuurlijk niets aan het werkelijke probleem. Waar exploitanten dat wél inzien, zoals in het Stadshart van Amstelveen (meer in ‘Dertigduizend winkels’), krijgen ze problemen met de gevestigde retailvormen, op elk niveau. Terwijl het enige doel is dat Amstelveense Stadshart ook werkelijk te laten functioneren als Stadshart. Daarbij zal het inderdaad nodig zijn om naast een ingrijpende verbouwing, ook afscheid te nemen van winkelformules die NIET passen in dat concept. Logisch, maar ook hier grijpen de winkeliers liever naar meer toeters en bellen, dan naar vergroting van de intrinsieke kwaliteit als stadshart.

Voorbeeld: Alphen aan den Rijn
In één van die bedreigde stadscentra, Alphen aan den Rijn, probeert men nog steeds, met mán en macht, op basis van plannen van twintig jaar geleden een vergroting van het Stadshart te realiseren. Terwijl sinds een eerdere upgrade in 2004 het bezoek alleen maar is gedaald! Waar consolidatie, herstructurering en vernieuwing (net als in Amstelveen) de oplossing zou betekenen, wordt die gezocht in uitbreiding. Gelukkig lijkt niemand dat laatste te willen financieren, zodat er uiteindelijk wel een andere keuze gemaakt MOET worden. En uiteraard wordt ook in Alphen aan den Rijn het Internet aangewezen als de grote boosdoener.

Retailers zijn hun eigen grootste concurrent
Beste lezers, ooit zei Ton Bos me dat ik te weinig rekening hield met de eigenwijsheid van kleine én grote ondernemers binnen de retailsector. Ze willen van alles, maar wel op hún manier. Het is precies die eigenwijsheid waardoor de retail hun klanten naar de webshop jaagt! Die sector groeit en bloeit helemaal niet door zichzelf, maar vooral omdat de gevestigde retailsector zich niet kán en wil aanpassen aan de nieuwe tijd!
Maar het zal in al die Nieuwjaarstoespraken wel weer anders verwoord worden!